Anonim Ortaklıklarda Özel Denetim

Anonim ortaklıklarda mülkiyet hakkı bulunan pay sahipleri ile kendisine ait olmayan malvarlığını yönetme yetkisiyle donatılmış yöneticiler arasında kaçınılmaz bir gerilim söz konusudur. Mülkiyet ve kontrol ayrımına dayanan bu gerilimi yönetmek ve dengelemek için modern anonim ortaklıklar hukuku teorisinde denetimin önemli bir işlevi vardır. Bağımsız (mali) denetimin kapsayıcılık sorunu ve işlem denetçiliğinin kaldırılmış olması özellikle halka kapalı anonim ortaklıklar bakımından uygulamada özel denetim kurumuna başvuruyu oldukça artırmıştır. Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu'nun 118'inci paragrafından esinlenilerek 6762 sayılı (mülga) Ticaret Kanunu'nun 348'inci maddesi ile Türk Hukuku'na getirilen özel denetim, bu Kanunun altmış yıllık uygulamasının sonuçları ve Avrupa'daki gelişmeler göz önünde tutularak 6102 sayılı Ticaret Kanunu'nun 438 ila 444'üncü maddelerinde yeniden düzenlenmiştir. Yeni hükümler kaleme alınırken İsviçre Borçlar Kanunu m. 697a-697g dikkate alınmıştır. Hem Türk ve İsviçre Hukuku'nda yeniden düzenlenen özel denetim kurumunun teorik temellerini belirlemek hem de uygulamadaki sorunları Türk ve İsviçre mahkeme kararlarını gözeterek uygulayıcılara yol göstermek, elinizdeki eserin kaleme alınış amacını oluşturmaktadır. Bu amaçla çalışmada özel denetim, hakkın hukuki niteliğinden amacı ve kapsamına, özel denetçinin atanmasından özel denetim faaliyetine ve özel denetçinin sorumluluğuna kadar tüm özel denetim süreci irdelenmiştir. İÇİNDEKİLER GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM ÖZEL DENETİM HAKKINA GENEL BAKIŞ § 1. ÖZEL DENETİM KAVRAMI I. DENETİM KAVRAMI II. ÖZEL DENETİM KAVRAMI VE TERMİNOLOJİSİ § 2. ÖZEL DENETİM HAKKININ PAY SAHİPLİĞİ HAKLARI VE DENETİM TÜRLERİ ARASINDAKİ YERİ I. GENEL OLARAK II. ÖZEL DENETİM HAKKININ PAY SAHİPLİĞİ HAKLARI ARASINDAKİ YERİ III. ÖZEL DENETİMİN DENETİM TÜRLERİ ARASINDAKİ YERİ § 3. ÖZEL DENETİM HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ I. VAZGEÇİLMEZ HAK NİTELİĞİ II. BİREYSEL VE AZINLIK HAK NİTELİĞİ III. TALİ HAK NİTELİĞİ § 4. ÖZEL DENETİMİN AMACI I. PAY SAHİPLERİNİ ORTAKLIK İŞLERİ HAKKINDA BİLGİLENDİRME II. AZINLIK HAKLARININ TEMELİNİ OLUŞTURMA VE AZINLIK HAKLARININ DAHA ETKİN KULLANILMASINDA ARAÇ OLMA III. YÖNETİMİN DENETLENMESİNİ SAĞLAMA VE SORUMLULUK DAVASINA HAZIRLIK AMACI § 5. ÖZEL DENETİM HAKKININ KONUSU VE KAPSAMI I. ÖZEL DENETİM HAKKININ KONUSU II. ÖZEL DENETİM HAKKIN KAPSAMI İKİNCİ BÖLÜM ÖZEL DENETİM TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLMESİ § 6. ÖZEL DENETİM TALEBİNİN GENEL KURULDA İLERİ SÜRÜLMESİNİN GEREKLİLİĞİ § 7. ÖZEL DENETİM TALEP HAKKINA SAHİP SÜJELER I. PAY SAHİPLERİ II. AZINLIK III. PAY SAHİPLERİ DIŞINDAKİ MENFAAT GRUPLARI IV. PAY SAHİPLERİ DIŞINDAKİ MENFAAT GRUPLARINA ORTAKLIK ESAS SÖZLEŞMESİ İLE ÖZEL DENETİM HAKKININ TANINIP TANINAMAYACAĞI SORUNU § 8. ÖZEL DENETİM TALEBİ İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR I. ÖN KOŞUL: BİLGİ ALMA VE İNCELEME HAKKININ KULLANILMIŞ OLMASI II. MADDİ KOŞULLAR § 9. ÖZEL DENETİM TALEBİ HAKKINDA GENEL KURUL KARARI I. GENEL OLARAK II. ÖZEL DENETİM TALEBİNİN GÖRÜŞÜLÜP KARARA BAĞLANMASININ GEREKLİLİĞİ III. ÖZEL DENETİM TALEBİNİN GÜNDEME BAĞLILIK İLKESİNİN İSTİSNASI OLMASI IV. GENEL KURUL TOPLANTI VE KARAR YETER SAYISI ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÖZEL DENETÇİ ATANMASI § 10. ÖZEL DENETİM TALEBİNİN GENEL KURULDA KABULÜ HALİNDE ÖZEL DENETÇİ ATANMASI I. HUKUKİ NİTELİĞİ II. İLGİLİLER III. GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME IV. BAŞVURU SÜRESİ V. YARGILAMA USULÜ § 11. ÖZEL DENETİM TALEBİNİN GENEL KURULDA REDDİ HALİNDE ÖZEL DENETÇİ ATANMASI I. HUKUKİ NİTELİĞİ II. ÖZEL DENETİM TALEBİNDE HAK SAHİPLERİ III. ÖZEL DENETİM DAVASININ AÇILMASININ GEREKLİLİĞİ VE DAVANIN ÖZELLİKLERİ IV. ESASA İLİŞKİN KOŞULLAR DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖZEL DENETİM FAALİYETİ, ÖZEL DENETİM İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ VE ÖZEL DENETÇİNİN SORUMLULUĞU § 12. ÖZEL DENETİM FAALİYETİ I. ÖZEL DENETİM VE ÖZEL DENETÇİ ATANMASI KARARI II. ÖZEL DENETİM FAALİYETİNE İLİŞKİN İLKELER III. ÖZEL DENETÇİNİN SEÇİMİ VE ATANMASI IV. ÖZEL DENETÇİ İLE ORTAKLIK ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİ V. ÖZEL DENETÇİNİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ VI. ÖZEL DENETÇİNİN YETKİLERİ VII. ÖZEL DENETİM GİDERLERİ VIII. ÖZEL DENETİM RAPORU § 13. ÖZEL DENETİM İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ I. ÖZEL DENETÇİ ATANMADAN ÖNCE ÖZEL DENETİM İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ II. ÖZEL DENETÇİ ATANDIKTAN SONRA ÖZEL DENETİM İLİŞKİSİNİN SONA ERMESİ § 14. ÖZEL DENETÇİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU I. ÖZEL DENETÇİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN TİCARET KANUNU'NDAKİ YERİ II. ÖZEL DENETÇİNİN GENEL HUKUKİ SORUMLULUĞU OLARAK KANUNİ GÖREVLERİNİ YERİNE GETİRMEMESİ III. ÖZEL DENETÇİNİN ÖZEL HUKUKİ SORUMLULUĞU OLARAK SIR SAKLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ İHLAL ETMESİ