Ekonomik Büyüme

Bu kitap, 2013 yılında Doç. Dr. Sevda YAPRAKLI danışmanlığında hazırlanan ve Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafından kabul edilen “Ekonomik Büyümenin Dolaylı Belirleyicileri: Orta Gelirli Ülkeler Üzerine Panel Veri Analizleri” baslıklı doktora tezinden üretilmiştir. Tezin, kitap haline getirilerek daha geniş kitlelere ulaşılması amaçlanılmaktadır. Bu kitabın ilgili alanda eğitim gören ve/veya çalışan lisans düzeyinden doktora düzeyine kadar her kesime yardımcı bir kaynak olacağı düşünülmektedir. Önce doktora tezi, ardından kitap haline gelen bu eserin hazırlanmasında büyük emeği olan sevgili hocam Prof. Dr. Sevda Yapraklı'ya şükranlarımı sunarım. Kitabın konusuna temel oluşturan kavram ülkelerin ekonomik büyümesidir. 1980'li yılların ikinci yarısından itibaren, uzun dönemli ekonomik büyüme konusu büyüme literatürünün temel konusu haline gelmiştir. Teorik ve uygulamalı çalışmalarda, geleneksel ekonomik faktörlerden, ekonomik performansı dolaylı yönden etkileyen unsurlara doğru bir kayma yasanmıştır. Ekonomik büyüme literatüründe gözlemlenen bu geçiş süreci, ekonomik büyümenin belirleyicilerinin iki gruba ayrılmasına yol açmıştır. Bu bağlamda, geleneksel ekonomik faktörler ekonomik büyümenin doğrudan belirleyicileri iken; ekonomik büyümenin doğrudan belirleyicilerini etkilemek suretiyle ekonomik büyümeyi dolaylı biçimde etkileyen unsurlar ise ekonomik büyümenin dolaylı belirleyicileri olarak nitelendirilmiştir. Bu nitelendirme ile birlikte kurumlar, ticari ve finansal dışa açıklık, makroekonomik istikrar ve coğrafya faktörleri ekonomik büyümenin dolaylı belirleyicileri olarak ele alınmıştır. Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Ekonomik büyüme ve dolaylı belirleyicilerin ele alındığı birinci bölümde, ilk olarak ekonomik büyüme ve doğrudan belirleyiciler ile ilgili kavramsal ve teorik bilgiler verilmektedir. Bu bilgiler çerçevesinde ekonomik büyümenin tanımı, kapsamı, ölçümü, tarihi gelişimi, doğrudan belirleyiciler ve doğrudan belirleyicilere yönelik teoriler gibi unsurlar açıklanmaktadır. Daha sonra, dolaylı belirleyicilerin tanımı ve evrimi, ekonomik açıdan önemi, özellikleri, arz ve talep yönleri ve ölçümü ile doğrudan ve dolaylı belirleyiciler arasındaki iliskiler hakkında genel bilgiler verilmektedir. Bu bölümün son kısmında ise dolaylı belirleyicilere yönelik teorik yaklaşımlar, her dolaylı belirleyici için ayrı ayrı irdelenmektedir. Kitabın ikinci bölümünde konu ile ilgili uygulamalı çalışmaları içeren kapsamlı bir literatür arastırması yapılmaktadır. 1990'lı yılların ortalarından günümüze kadar çok sayıda araştırmacı tarafından yapılan uygulamalı çalışmalar; amaç, yöntem, dönem ve veri seti gibi özellikleri açısından incelenmekte ve sonuçları itibariyle karşılaştırılmaktadır. Daha sonra incelenen çalışmaların genel değerlendirilmesi yapılmakta ve bu çalışmanın uygulamalı yönelimi ile ilgili bazı sonuçlar çıkarılmaktadır. İki kısımdan olusan kitabın üçüncü bölümünde ise, çalışmanın uygulaması yer almaktadır. Bu bölümde, dolaylı belirleyicilerin ekonomik büyüme açısından analizi kapsamında, orta gelirli ülkelerin ekonomik büyüme sürecinde dolaylı belirleyicilerin önemi ve rolü incelenmektedir. Bu amaçla birinci kısımda, orta gelirli ülkelerle üst-alt gelirli ülkeler arasında büyüme farklılıkları yaratan doğrudan ve dolaylı belirleyiciler tanımsal olarak incelenmektedir. Böylece üst-alt gelirli ülkeler ile orta gelirli ülkeler arasında büyüme farklılıkları yaratan temel faktörler belirlenmeye çalışılmaktadır. Üçüncü bölümün ikinci kısmında ise, orta gelirli ülkelerde dolaylı belirleyicilerin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi ve bu etkinin yönünün belirlenmesi amacıyla ekonometrik analizler yapılmaktadır. Yapılan ekonometrik analizlerin sonuçları tablolar halinde gösterilerek sonuçlar değerlendirilmekte ve literatürde belirtilen sonuçlarla karşılaştırılmaktadır. Sonuç bölümünde ise dolaylı belirleyicilerin ekonomik büyümeye etkisi ile ilgili genel değerlendirmeler yapılmakta ve politika önerilerinde bulunulmaktadır.