Foça Tarihi ;The History of Phokaia

Tartessos'un yaşlı kralı Phokaialılar'ı o kadar sevdi ki İonia'yı bırakıp kendi ülkesinde nereyi beğenirlerse oraya yerleşmeleri için kendilerine yalvardı.Herodotos Pers istilasından kaçan Phokaialılar bir daha geri dönmemek için en ağır yeminleri ettiler. Yola çıkmak istemeyenleri lanetlediler. Ateşte yakılmış kocaman bir demir parçasını denize attılar. Bu demir denizin yüzeyine çıkmadan önce Phokaia'ya dönmemeye karar verdiler. Ardından Kyrnos'a gitmek üzere yola çıktılar. Fakat yarıdan çoğu memleket özlemine dayanamayacaklarını anlayıp geri dönmeye karar verdi.Herodotos Hangi işi istersen bulurdun, orada ekmek vardı (...) Foça'da yoksulluğun ne olduğunu hiç kimse bilmezdi.Foçalı bir Rum Gerçekten büyüleyici bir doğa yapısına sahip olan Phokaia, eski çağın en albenili ve en büyüleyici olduğu gibi en güzel kenti idi. Ord. Prof. Dr. Ekrem Akurgal Foça onlar için mutlu geçmişin özlem duyulan memleketidir. Dr. Herkül Millas Bir tutkudur Foça. Ahmet Vasfi Pekin