Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Çıkarma ve Satma Hakları

Halka açık anonim ortaklıklarda ortaklıktan çıkarma ve satma haklarına, Türk hukukunda ilk kez 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 27. maddesinde yer verilmiş, hakların kullanılmasına ilişkin usul ve esaslar, Sermaye Piyasası Kurulu'nun 11-27.1 sayılı Ortaklıktan Çıkarma ve Satma Hakları Tebliği ile düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemelerde, bu hakların doğması tek bir koşulun gerçekleşmiş olmasına bağlanmış, hakların doğması için; sahip olduğu paylar sayesinde halka açık ortaklığın oy haklarının en az yüzde doksan beşini elde etmiş bir hâkim ortağın bulunması yeterli görülmüştür. Böylelikle ortaklık paylarının ve oy haklarının büyük kısmını elde eden hâkim ortağın, tam hâkimiyet sağlayarak ortaklığın yapısını, azınlık tehdidi ile karşılaşmaksızın şekillendirmesine ve şirketin halka açıklık statüsünün sonlandırılarak borsa kotundan çıkarılmasına olanak sağlanmıştır. Ayrıca, hâkim ortak karşısında ortaklıktaki söz sahipliğini neredeyse tamamen kaybetmiş olan küçük pay sahiplerine, ortaklıktan çıkarma hakkının adeta aynadaki yansıması olan satma hakkı tanınarak, herhangi bir zarara uğramadan paylarını hâkim ortağa satarak şirketten çıkma imkânı getirilmiştir. SerPK m. 27 düzenlemesi, kanun koyucunun çoğunluk pay sahipleri ile azınlık arasındaki menfaat çatışmalarına, modern şirketler hukuku çerçevesindeki yaklaşımının yansımalarından biri olarak değerlendirilebilir. Bu anlayış, kendisini 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nda da göstermektedir. Gerçekten Türk Ticaret Kanunu'nda da farklı koşullar altında çoğunluk pay sahiplerinin azınlıkta kalan pay sahiplerini şirketten çıkarmasına ve azınlıkta kalan pay sahiplerinin paylarını hâkim konumdaki ortağa ya da paylarına sahip olunan şirkete satarak ortaklıktan çıkmasına olanak tanıyan düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Şirketler topluluğundaki hâkim şirketin, dürüstlük kuralına aykırı davranışlar sergileyerek ortaklıkta sorun yaratan azınlık pay sahiplerini şirketten çıkarma hakkına ilişkin TTK m. 208 hükmü dışında kalan söz konusu düzenlemeler, halka açık ortaklıklarda da uygulama alanı bulmaktadır. Çalışmamızın amacı, SerPK m. 27 hükmünde yasal dayanağını bulan ortaklıktan çıkarma ve satma haklarına ilişkin sistemin tanıtılması, SerPK ve TTK'da yer alan benzeri düzenlemeler ile karşılaştırılarak Türk hukukundaki yerinin saptanması ve henüz uygulaması tam yerleşmemiş olmakla birlikte, gelecekte çıkabilecek sorunlara çözüm aranmasıdır.