Hükümlü ve Tutuklu Hakları

İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR ..................................................................................................7 İÇİNDEKİLER .............................................................................................9 GİRİŞ ...........................................................................................................23 BİRİNCİ BÖLÜM İNFAZ HUKUKUNA GENEL BAKIŞ I. İNFAZ HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAM ve İLKELER..........................................................................................27 A. İNFAZ HUKUKU ve İNFAZ KAVRAMI ................................27 B. İNFAZ HUKUKUNUN AMACI...............................................28 C. İNFAZ HUKUKUNDA TEMEL İLKELER .............................32 a. İnfazda Eşitlik İlkesine Uygun Hareket Edilmesi .................33 b. Cezanın İnsan Onuruna Saygı İlkesine Uygun İnfaz Edilmesi.................................................................................36 c. İnfazın Kanunilik İlkesine Uygun Yapılması........................37 d. İnfazın Bireyselleştirilmesi İlkesi..........................................39 e. Hükümlünün Yaşam Hakkı ile Beden ve Ruh Bütünlüğünün Korunması İlkesi ...........................................39 f. Gizlilikten Kaçınma İlkesi.....................................................40 g. Cezanın Kesinleşmesi Koşulu...............................................41 D. TUTUKLU, HÜKÜMLÜ VE HÜKÜMÖZLÜ KAVRAMLARI.........................................................................41 E. İNFAZININ BAŞLAMASI VE DENETİMİ .............................43 F. CEZALARIN İNFAZ EDİLECEĞİ CEZA İNFAZ KURUMLARI............................................................................45 a. Kapalı Ceza İnfaz Kurumları ................................................46 b. Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları .................47 c. Çocuk Eğitimevleri ...............................................................48 d. Açık Ceza İnfaz Kurumları ...................................................48 10 II. İNFAZ HÂKİMLİKLERİNİN İNFAZ AŞAMASINDAKİ GÖREV ve YETKİLERİ..................................................................48 A. İNFAZ HÂKİMLİKLERİNİN GÖREV VE YETKİ ALANLARI................................................................................48 B. İNFAZ HÂKİMLİKLERİNİN KURULUŞ VE YARGI ÇEVRESİ ...................................................................................50 a. İnfaz Hâkimliklerinin Yetki Alanı ........................................51 b. Cumhuriyet Savcısının Yazılı Görüşünün Alınması ..............52 C. İNFAZ HÂKİMLİKLERİNİN GÖREV ALANI.......................53 a. Genel Olarak .........................................................................53 b. İnfaza İlişkin İşlem ve Faaliyetlerde Öncelikle İdareye Başvuru Yapılması ve İdare Aleyhine Yetki Gaspı Yapılmaması..........................................................................56 III. ESAS MAHKEMESİNİN İNFAZ AŞAMASINDAKİ GÖREVLERİ....................................................................................57 İKİNCİ BÖLÜM İNFAZ SÜRECİNDE HÜKÜMLÜLERİN UYMASI GEREKEN TEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER I. GENEL OLARAK ...........................................................................59 II. HÜKÜMLÜNÜN CEZAYI ÇEKME, GÜVENLİK VE İYİLEŞTİRME PROGRAMINA UYMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ........60 III. HÜKÜMLÜNÜN SAĞLIĞIN KORUNMASI KURALLARINA UYMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ..............................................................62 IV. HÜKÜMLÜNÜN BİNA VE EŞYAYI KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ...........................................................................63 V. HÜKÜMLÜNÜN ÇALIŞMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ..........................64 A. GENEL OLARAK .....................................................................64 B. ÇALIŞTIRMANIN AMAÇ VE KAPSAMI ..............................67 C. KURUM DIŞINDA ÇALIŞTIRMA ..........................................68 D. KURUM HİZMETİNDE ÇALIŞTIRMA ..................................70 E. BİR KAMU KURUMU VEYA KURULUŞU NEZARETİNDE ÇALIŞTIRMA...............................................71 F. ÇALIŞTIRILACAK HÜKÜMLÜLERİN ÜCRET VE SOSYAL HAKLARI..................................................................73 VI. HÜKÜMLÜNÜN UYMASI GEREKEN DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ.....................................................................75 11 VII. YÜKÜMLÜLÜKLERİN İHLALİ NEDENİYLE HÜKÜMLÜLERE UYGULANAN DİSİPLİN CEZALARI VE UYGULANMA ESASLARI......................................................77 A. CEZAEVİ DİSİPLİN SORUŞTURMALARININ TEMEL ESASLARI.................................................................................77 a. Genel Olarak .........................................................................77 b. Disiplin Soruşturmalarında Suç ve Cezalarının Kanuniliği İlkesinin Esas Alınması.......................................77 aa. Kanunilik İlkesinin Disiplin Soruşturmalarına Etkisi ....77 bb. Cezaevinde Uygulanan Disiplin Suç ve Cezalarının Kanunilik İlkesine Uygun Olması..................................79 c. Disiplin Cezalarında Fayda Zarar Analizi Yapılması ...........82 d. Disiplin Cezalarının Bireyselleştirilmesi...............................83 e. Hükümlülere Uygulanan Disiplin Suç ve Cezalarının Tutuklular Bakımından da Geçerli Olması............................84 f. Cezaevi Disiplin Hükümlerinin Uygulanacağı Alanlar.........85 B. CEZAEVİNDE UYGULANABİLECEK DİSİPLİN CEZALARI VE TEDBİRLERİ..................................................87 a. Genel Olarak .........................................................................87 b. Yetişkinlere Yönelik Disiplin Cezaları...................................88 aa. Kınama Cezası ...............................................................88 bb. Bazı Etkinliklere Katılmaktan Alıkoyma.......................88 cc. Ücret Karşılığı Çalışılan İşten Yoksun Bırakma............89 dd. Haberleşme veya İletişim Araçlarından Yoksun Bırakma veya Kısıtlama.................................................89 ee. Ziyaretçi Kabulünden Yoksun Bırakma.........................91 ff. Hücreye Koyma .............................................................92 c. Çocuk Hükümlülere Uygulanabilecek Disiplin Tedbir ve Cezaları................................................................................100 aa. Genel olarak .................................................................100 bb. Çocuk Hükümlülere Yönelik Disiplin Tedbir ve Cezaları ........................................................................103 cc. Cezaevindeki Çocuklara Karşı Zor Kullanılması.........109 dd. Çocuklara Odaya Kapatma Cezası Verilmesi ..............113 C. DİSİPLİN SORUŞTURMASININ USUL VE ESASLARI.....114 a. Genel Olarak .......................................................................114 b. Hükümlünün Savunmasının Alınması.................................116 c. Disiplin Soruşturmasının Sonuçlandırılması.......................116 d. Cezaevi İdaresince Geçici Tedbirler Alınması....................119 12 D. DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI ŞİKÂYET ve İTİRAZ YOLUNA GİDİLMESİ............................................................120 a. Disiplin Cezasına Karşı Şikâyet Yoluna Gidilmesi.............120 b. İnfaz Hâkiminin Kararına Karşı İtiraz Yoluna Gidilmesi ...121 c. Şikâyet Aşamasında Savunma Alınması Zorunluluğu........122 E. DİSİPLİN CEZALARININ İNFAZI........................................124 a. Genel Olarak .......................................................................124 b. Disiplin Cezalarının Kaldırılması........................................126 c. Disiplin Cezasını Gerektiren Eylemlerin Tekrarı................128 d. Disiplin Cezalarının Sonuçları ............................................130 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İNFAZ SÜRECİNDE HÜKÜMLÜLERİN TEMEL HAKLARI I. HÜKÜMLÜLERİN HAKLARININ KORUNMASI İÇİN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER..........................................133 A. GENEL OLARAK ...................................................................133 B. HÜKÜMLÜLERİN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİNİ KORUYUCU ÖNLEMLERİN ALINMASI ZORUNLULUĞU....................................................................135 C. AİHM'YE GÖRE CEZALARIN İNFAZINDA GÖZ ÖNÜNDE BULUNDURULMASI GEREKEN İLKELER VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER..............................136 D. ETKİN İDARİ ve YARGISAL DENETİMİN HAK İHLALLERİNİ ÖNLEMEDE ETKİSİ ....................................139 a. Cezaevlerinin İdari Denetimi ..............................................139 b. Cezaevlerinin Ulusal Kurumlar Tarafından Denetlenmesi.......................................................................141 aa. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Tarafından Yapılan Denetim ..........................................................141 bb. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Tarafından Yapılan Denetim ..........................................................142 c. Uluslararası Kurumlar Tarafından Yapılan Denetimler......143 d. Yargı Yoluyla Denetim.......................................................144 e. Sivil Toplum ve İzleme Kurulları Tarafından Yapılan Denetim...............................................................................145 13 E. CEZAEVİ YÖNETİMİ VE PERSONELİNİN HÜKÜMLÜNÜN TEMEL HAKLARININ KORUNMASI VE TOPLUMA KAZANDIRILMASINDAKİ ETKİN ROLÜ .......................................................................................147 F. HAK İHLALLERİNE KARŞI ETKİN BAŞVURU YOLUNUN BULUNMASI ZORUNLULUĞU ......................148 a. Genel Olarak .......................................................................148 b. Cezaevlerindeki Hak İhlalleri Bakımından Etkin Başvuru Yolları ...................................................................149 G. OHAL KHK'LARI İLE İNFAZ MEVZUATINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER VE GETİRİLEN KISITLAMALARIN HAK İHLALLERİNE ETKİSİ .............152 a. Tutuklunun Avukatı ile Yapacağı Görüşe Getirilen Kısıtlamalar.........................................................................153 b. Hükümlünün Avukatı ile Yapacağı Görüşe Getirilen Kısıtlamalar.........................................................................154 c. Tutukluların Ailesiyle Görüşmesine ve Telefon Görüşüne Getirilen Kısıtlamalar..........................................................157 d. Tutukluluk Süresi ve Tutukluluk İncelemeleri ile Tahliye Talepleri Yönünden Getirilen Kısıtlama .............................159 e. Cumhuriyet Savcısına Tahliye Kararlarına İtiraz Etme Yetkisi Tanıyan Düzenleme ................................................160 f. Tutuklunun Cenazeye Katılma ve Hasta Ziyareti İznine Yönelik Düzenleme.............................................................160 g. Tutuklu ve Hükümlülerin Cezaevinden Çıkarılması...........161 h. Tutuklu veya Hükümlülerin Takas ve İadelerine Yönelik Getirilen Düzenleme ...........................................................162 i. Kamu Görevlilerine Getirilen Sorumsuzluk ve Cezasızlık Düzenlemesi........................................................................163 j. Tutuklu ve Hükümlülere Yönelik Tek Tip Giysi Giyme Zorunluluğu Getirilmesi......................................................164 k. Tutuklu ve Hükümlülerin Ceza İnfaz Kurumu Dışına Çıkarılmasına Getirilen Kısıtlama.......................................165 l. Koşullu Salıverilme Sürelerinin Kısaltılmasına Yönelik Getirilen Düzenleme ...........................................................167 m. Disiplin Tedbir ve Cezalarının Kaldırılmasına Yönelik Getirilen Düzenleme ...........................................................168 n. Asker Edilen Kişilerin Cezalarının İnfazı ile İlgili Düzenleme...........................................................................169 o. Eğitim Hakkına Yönelik Getirilen Yasaklamalar................170 14 p. Bazı Cezaların Doğrudan Açık Ceza İnfaz Kurumunda İnfazına İlişkin Düzenleme .................................................170 H. ADALET BAKANLIĞI TARAFINDAN AÇIKLANAN İNSAN HAKLARI EYLEM PLANINDA İNFAZ HUKUKUNU İLGİLENDİREN HUSUSLAR........................171 II. HÜKÜMLÜLERİN EĞİTİM, KÜLTÜR, SANAT VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE DAİR HAKLARI ............................................176 A. KÜLTÜR VE SANAT ETKİNLİKLERİNE KATILMA, İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ ............................................................176 B. SÜRELİ VEYA SÜRESİZ YAYINLARDAN YARARLANMA HAKKI........................................................178 a. Hükümlülerin Kendi Aralarında Kitap Alışverişi Yapmaları............................................................................183 b. Hükümlünün Dışarıdan Kitap Temini.................................184 C. HÜKÜMLÜNÜN RADYO, TELEVİZYON YAYINLARI İLE İNTERNET OLANAKLARINDAN YARARLANMA HAKKI.....................................................................................187 a. Genel Olarak .......................................................................187 b. Hakkın Kısıtlanması Halleri................................................188 D. KÜTÜPHANEDEN YARARLANMA HAKKI......................190 E. DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ ..........................................193 F. EĞİTİM HAKKI ......................................................................195 a. Genel Olarak .......................................................................195 b. Hükümlü ve Tutukluların Örgün ve Yaygın Eğitim Çalışmalarına İlişkin Esaslar...............................................198 c. Cezaevlerinde Eğitim Hakkına Yönelik Kısıtlamalar.........200 III. HÜKÜMLÜLERİN İLETİŞİM VE HABERLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜNE DAİR HAKLARI ............................................207 A. HÜKÜMLÜLERİN ZİYARETÇİ HAKKI..............................207 a. Genel Olarak .......................................................................207 b. OHAL Sürecinde Getirilen Kısıtlamalar.............................210 c. Mahrem Görüşme................................................................211 d. Ziyaretçi Değişimi ve Koşulları ..........................................213 aa. Zorunlu Hallerde Değişimin Mümkün Olması..............215 bb. 60 Günlük Süreden Kaynaklı Ortaya Çıkan Sorunlar ...220 cc. Yargıtay'ın Bakış Açısı .................................................223 e. Disiplin Cezası Nedeniyle Ziyaretçi Yasağı Uygulanması........................................................................225 15 f. Hükümlülerin Ziyaretçileriyle Yapacakları Görüşmelerin Dinlenebilmesi ve Kaydedilebilmesi...................................226 g. Hükümlünün Eğitim Gören Çocuklarıyla Hafta Sonu Görüşmesi............................................................................228 B. HÜKÜMLÜNÜN TELEFON İLE HABERLEŞME HAKKI.....................................................................................230 a. Telefon İle Görüşme Hakkının Kullanılma Esasları ...........230 b. Birbirleri ile Telefonla Görüşme Hakkı Olup Farklı Ceza İnfaz Kurumlarında Kalmakta Olan Hükümlü ve Tutukluların Birbirleri ile Telefonla Görüştürülmeleri .......236 c. Telefonla Görüşme Hakkının Kısıtlanması.........................240 aa. Disiplin Cezası Nedeniyle Telefonla Görüşme Hakkının Kısıtlanması..................................................240 bb. Savcılık ve Mahkeme Kararıyla Tutuklunun Telefonla Görüşme Hakkının Kısıtlanması..................241 cc. OHAL Döneminde Getirilen Kısıtlamalar...................243 d. Hükümlü ve Tutukluların Avukatıyla Telefonla Görüşmesi............................................................................244 C. HÜKÜMLÜNÜN MEKTUP, FAKS VE TELGRAFLARI ALMA VE GÖNDERME HAKKI...........................................247 a. Genel Olarak .......................................................................247 b. AİHM'nin Haberleşme Özgürlüğü Bağlamında Hükümlülerin Mektuplaşma Hakkına Bakış Açısı.............251 c. Anayasa Mahkemesi'nin Hükümlülerin Mektuplarının Denetlenmesi İçin Geliştirdiği Esaslar................................252 d. Hükümlünün Avukatıyla Olan Yazışmalarının Denetimi ...255 e. Hükümlülere Gelen veya Hükümlülerin Gönderdiği Mektup, Faks ve Telgrafların Dijital Olarak Kaydedilmesi veya Fiziki Olarak Saklanmaları..................259 f. OHAL Sürecinde Uygulanan Mektuplaşma Yasağı............262 D. HÜKÜMLÜNÜN YAKINLARININ CENAZESİNE KATILMA VE AĞIR HASTA YAKININI ZİYARET HAKKI.....................................................................................264 a. Hükümlünün Cenaze ve Hastalık Nedeniyle Mazeret İzni Talebi ...........................................................................269 aa. Refakatsiz Mazeret İzni................................................269 bb. Refakatli Mazeret İzni..................................................270 b. Tutuklunun Cenaze ve Hastalık Nedeniyle Mazeret İzni Talebi...................................................................................271 c. Harcırah ve Yol Giderlerinin Karşılanması.........................274 16 d. İzin Sürecinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri ve Kelepçe Takılması.............................................................................275 e. Hükümlü veya Tutuklunun İzin Süresince Uyması Gereken Kurallar.................................................................277 f. Mazeret Talebinin Reddi Kararına Karşı Şikâyette Bulunma ..............................................................................277 E. SOHBET HAKKI.....................................................................278 IV. HÜKÜMLÜLERİN SAVUNMA ve HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜ KAPSAMINDAKİ HAKLARI.............................282 A. AVUKATLA GÖRÜŞME HAKKI..........................................282 a. Genel Olarak .......................................................................282 b. Avukatla Görüşme Hakkına İlişkin Sınırlamalar ................283 aa. 667 sayılı OHAL KHK'sı ile Getirilen Kısıtlamalar ...283 bb. 676 sayılı KHK ve 7070 sayılı Kanunla Getirilen Kısıtlamalar..................................................................284 cc. Kısıtlamaların Niteliği ve Oluşan Hak İhlalleri ...........285 dd. AİHM'nin Konuya Bakış Açısı ...................................292 B. DİLEKÇE HAKKI...................................................................297 a. Genel Olarak .......................................................................297 b. Hükümlü ve Tutuklular Bakımından Dilekçe Hakkı...........299 VI. HÜKÜMLÜLERİN İNSAN ONURUNA UYGUN KOŞULLARDA BARINMA HAKKI ...........................................301 A. GENEL OLARAK ...................................................................301 B. HÜKÜMLÜLERİN KAPASİTENİN ÜSTÜNDE KALABALIK VE BELİRLENEN STARTLARA UYMAYAN KOĞUŞLARDA BARINDIRILMALARI.........307 a. Türkiye'de Cezaevlerinin Kapasitesi ve Kapasiteye İlişkin Uluslararası Standartlar............................................307 b. AİHM'nin Bakış Açısı ........................................................309 c. Anayasa Mahkemesi'nin Bakış Açısı..................................311 C. HÜKÜMLÜLERİN TEK KİŞİLİK HÜCRELERDE TUTULMASI...........................................................................314 a. Tek Kişilik Hücre Uygulaması............................................314 b. AİHM'nin Bakış Açısı ........................................................317 c. Tek Kişilik Hücre Uygulamasının İstisnai Bir Uygulama Olması Zorunluluğu ............................................................318 D. TUTUKLULARIN TEK KİŞİLİK HÜCRELERDE BARINDIRILMASI.................................................................320 17 E. BARINMA YERLERİNİN FİZİKİ KOŞULLARININ YETERSİZ OLMASINDAN KAYNAKLANAN HAK İHLALLERİ.............................................................................324 a. Cezaevlerindeki Fiziki Koşullara İlişkin Evrensel Standartlar ...........................................................................325 b. AİHM'nin Bakış Açısı ........................................................326 F. HÜKÜMLÜNÜN DİĞER HÜKÜMLÜLERİN VE CEZAEVİ PERSONELİNİN ONUR KIRICI VE KÖTÜ MUAMELELERİNE KARŞI KORUNMASI..........................328 a. Diğer Hükümlülerin Onur Kırıcı ve Kötü Muameleline Karşı Hükümlünün Korunması ...........................................328 b. Cezaevi Personelinin Kötü Muamelelerine Karşı Hükümlünün Korunması.....................................................332 c. Cezaevi Personelinin Zor Kullanma Yetkisinin Sınırları....333 G. ENGELLİ HÜKÜMLÜLERİN ENGELLERİNE UYGUN YERLERDE BARINDIRILMASI...........................................336 H. CİNSEL YÖNELİMİ FARKLI OLAN HÜKÜMLÜLERİN BARINDIRILMASI SORUNU................................................338 a. Cinsel Yönelimi Farklı Hükümlülerin Gruplandırılması......338 b. Cinsel Yönelimi Farklı Hükümlülere İlişkin Yogyakarta İlkeleri .................................................................................340 c. Cinsel Yönelimi Farklı Olan Hükümlü ve Tutukluların Barınabileceği Müstakil İnfaz Kurumları Yapılması ..........341 d. AİHM'nin Bakış Açısı .........................................................342 VII. HÜKÜMLÜLERİN İNSAN ONURUNA VE SAĞLIĞINA UYGUN BESLENME HAKKI......................................................344 A. HÜKÜMLÜNÜN BESLENMESİ ...........................................344 B. AİHM'NİN BAKIŞ AÇISI.......................................................345 C. YEMEK ÜCRETLERİNİN TAHSİLİ .....................................347 VIII. HÜKÜMLÜLERİN HIZLI, ETKİN VE YETERLİ DÜZEYDE SAĞLIK HİZMETİ ALMA HAKKI..............................................348 A. GENEL OLARAK ...................................................................348 B. AİHM'NİN BAKIŞ AÇISI.......................................................350 C. COVİD-19 SALGINI NEDENİYLE CEZZAEVLERİNDE YAŞANAN SAĞLIK SORUNLARI.......................................351 D. İNFAZI ENGELLEYECEK HASTALIK HÂLİ .....................354 a. Hasta Hükümlülerin Durumu ..............................................354 b. Hasta Tutukluların Durumu.................................................355 E. HÜKÜMLÜLERİN MUAYENESİNDE UYULMASI GEREKEN TEMEL ESASLAR ..............................................355 18 a. İnsan Onuruna Uygun Bir Sağlık Hizmeti Verilmesi..........355 b. Hükümlünün Kelepçesiz Muayene Edilmesi ......................358 aa. Temel Mevzuat Hükümleri ve Uluslararası Standartlar....................................................................358 bb. AİHM'nin Bakış Açısı .................................................359 c. Muayenelerde Hasta Mahremiyetinin Sağlanması..............360 d. Tıbbı Yardım ve İlaçların Zamanında ve Yeterli Düzeyde Sağlanması ...........................................................363 F. HÜKÜMLÜLERİN AÇLIK GREVİNE BAŞVURMASI VE TIBBİ MÜDAHALEDE BULUNULMASI ............................365 a. Genel Olarak Açlık Grevi Kavramı.....................................365 b. Açlık Grevi veya Ölüm Orucunda Bulunanın Zorla Beslenmesi ..........................................................................367 c. Açlık Grevi veya Ölüm Orucunda Tıbbi Müdahalede Bulunma ..............................................................................368 d. Açlık Grevinden Dolayı Disiplin Cezası Verilmesinin Koşulları..............................................................................369 IX. HÜKÜMLÜNÜN HEDİYEYİ KABUL ETME HAKKI.........370 X. HÜKÜMLÜNÜN GİYİM YARDIMI ALMA HAKKI .................373 A. GENEL OLARAK ...................................................................373 B. TEKİ TİP ELBİSE GİYDİRME SORUNU .............................373 a. Eşitlik İlkesine ve Ayrımcılık Yasağına Aykırı Olması.......374 b. Onur Kırıcı Muamele Niteliğinde Olması...........................375 c. Masumiyet Karinesine Aykırı Olması.................................376 d. Uluslararası Belgelere ve AİHM Kararlarına Aykırı Olması .................................................................................377 XI. HÜKÜMLÜNÜN BAKIMA MUHTAÇ ÇOCUKLARININ BARINDIRILMASINI TALEP HAKKI........................................380 A. GENEL OLARAK ...................................................................380 B. ULUSLARARASI MEVZUAT HÜKÜMLERİ UYARINCA CEZAEVLERİNDEKİ ÇOCUKLU ANNELERİN DURUMU ................................................................................385 C. GEBE VE ÇOCUKLU ANNELERDE CEZANIN İNFAZINA İLİŞKİN TEMEL DÜZENLEMELER ....................................387 a. Genel Olarak .......................................................................387 b. Cezanın Konutta İnfaz Edilmesi...........................................388 c. Çocuklu Annelerin Denetimli Serbestlik Tedbirinden Faydalanmaları....................................................................389 19 D. GEBE VEYA DOĞURDUĞU TARİHTEN İTİBAREN BİR YIL ALTI AY GEÇMEMİŞ KADINLARIN TUTUKLANMASI YASAĞI ..................................................390 E. AİHM VE ANAYASA MAHKEMESİ'NİN BAKIŞ AÇISI........................................................................................391 F. SORUNLAR VE ÖNERİLER .................................................395 XII. ARAMA VE SAYIMLAR SIRASINDA İNSAN ONURUNA SAYGI GÖSTERİLMESİ ........................................399 A. GENEL ARAMA.....................................................................399 B. ÇIPLAK ARAMA....................................................................401 a. Türk Hukukunda Çıplak Aramanın Dayanağı ve Kanunilik Sorunu ................................................................404 b. Çıplak Arama Kavramının Yönetmelik Değişikliği ile Detaylı Arama Kavramıyla Değiştirilmesi..........................404 c. Çıplak Aramada Makul ve Ciddi Emare Zorunluluğu ........407 d. Çıplak Aramanın İstisnai ve Son Çare Olarak Başvurulabilen Bir Tedbir Olması ......................................409 e. Çıplak Aramanın Tutanağa Bağlanması Zorunluluğu.........412 f. Çıplak Aramanın Yapılma Esasları.....................................412 aa. Çıplak Aramanın Bu Tedbir İçin Tahsis Edilmiş Bir Odada Yapılması..........................................................413 bb. Çıplak Aramada Doktor Haricinde Bedene Dokunulmaması ...........................................................414 cc. Çıplak Aramanın Aynı Cinsiyetten Güvenlik ve Gözetim Görevlileri Tarafından Yapılması..................414 dd. Çıplak Aramanın Zaman Kaybetmeden Derhal Tamamlanması.............................................................415 ee. Hiçbir Şekilde Hükümlünün Tamamen Çıplak Aranmaması .................................................................415 ff. Hukuka Aykırı Çıplak Aramanın Sonuçları.................415 C. ZİYARETÇİLERİN ARANMASININ ESASLARI................418 D. SAYIMDA UYULMASI GEREKEN KURALLAR...............420 XIII. HÜKÜMLÜ VE TUTUKLULARA İSTİSNAİ HALLER HARİCİNDE KELEPÇE TAKILMAMASI ..................................423 A. GENEL OLARAK ...................................................................423 B. HÜKÜMLÜ VE TUTUKLUYA KELEPÇE TAKILABİLECEK İSTİSNAİ HALLER................................426 a. Sevk ve Nakil Sırasında Kelepçe Takılması .......................426 b. Muayene ve Tedavi Sırasında Kelepçe Takılması ..............428 20 c. Hükümlünün Kendisine veya Başkasına Zarar Vermesini Engellemek İçin Kelepçe Takılması....................................433 C. TUTUKLANAN KİŞİLERİN CEZAEVİNE NAKLİNDE KELEPÇE TAKILMASI..........................................................436 D. TUTUKLULARIN TEDBİREN KELEPÇELENMESİ ..........439 E. TERS VEYA PLASTİK KELEPÇE TAKILMASI .................440 XIV. HÜKÜMLÜLERİN NAKİLLERİNDEN KAYNAKLI YAŞANAN SORUNLAR ..............................................................442 A. GENEL OLARAK ...................................................................442 B. NAKİL SEBEPLERİ................................................................442 a. Kendi İstekleri İle Nakil......................................................442 b. Disiplin Nedeniyle Nakil.....................................................447 c. Zorunlu Nedenlerle Nakil....................................................447 d. Hastalık Nedeniyle Nakil ....................................................449 C. TUTUKLULARIN NAKİLLERİ.............................................451 D. NAKİLLERDE ALINACAK TEDBİRLER VE YAŞANAN HAK İHLALLERİ...............................................453 a. Hükümlülerin Ailelerine Haber Verilmesi..........................453 b. Nakillerde Aile Bütünlüğünün ve İletişiminin Devamı Esas Alınmalı ......................................................................454 c. Eziyet Verici veya Onur Kırıcı Şekilde Nakil Yasağı.........459 d. Re'sen ve Sık Sık Nakillerden Kaçınılması ........................462 E. AÇIK CEZAEVLERİNE NAKİLLERDE YAŞANAN SORUNLAR ............................................................................463 F. NAKİL İŞLEM VE KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLU.......................................................................................465 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İNFAZ SÜRECİNDEKİ EYLEM, İŞLEM ve KARARLAR NEDENİYLE BAŞVURULACAK KANUN YOLLARI I. İNFAZ HÂKİMLİĞİNE YAPILACAK ŞİKÂYETLER VE USULÜ.....................................................................................467 A. GENEL OLARAK ...................................................................467 B. İDARE VE GÖZLEM KURULU KARARLARINDA VE UYGULAMALARINDA YAŞANAN TEMEL SORUNLAR ............................................................................469 a. Kararların Gerekçeli Karar Hakkına Uygun Olmaması ......469 21 b. Karar ve İşlemlerin Hükümlü Hakkındaki İyileştirme ve Sosyalleştirme Planı Gözetilmeden Verilmesi ...............471 C. ŞİKÂYET YOLUNA BAŞVURUNUN İNFAZA ETKİSİ .....471 D. İNFAZ HÂKİMLİĞİNCE ŞİKÂYET ÜZERİNE VERİLEN KARARLAR..........................................................472 a. Karar Öncesi Yapılacak İşlemler ........................................472 b. İnfaz Hâkiminin Vereceği Karar Çeşitleri...........................473 aa. Usulden Verilecek Kararlar..........................................474 bb. Esastan Verilecek Kararlar...........................................474 c. İnfaz Hâkiminin İdarenin Yerine Geçerek Yeni Bir Karar Verememesi...............................................................475 E. DURUŞMA YAPILMASI GEREKEN HALLER...................476 F. İNFAZ HÂKİMLİĞİNİN KARARLARINA KARŞI BAŞVURULABİLECEK KANUN YOLLARI.......................477 G. İNFAZ HÂKİMLİĞİ KARARLARINDA VEKÂLET ÜCRETİNE HÜKMEDİLMESİ ..............................................479 II. ANAYASA MAHKEMESİ NEZDİNDE BİREYSEL BAŞVURU YOLUNA GİDİLMESİ..............................................482 A. BİREYSEL BAŞVURUYA KONU EDİLEBİLECEK HAKLAR .................................................................................482 B. BİREYSEL BAŞVURUYU ENGELLEYİCİ VEYA ZORLAŞTIRICI TUTUM VE DAVRANIŞLARDAN KAÇINMA ZORUNLULUĞU................................................484 C. BİREYSEL BAŞVURU USULÜ.............................................486 III. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ NEZDİNDE BİREYSEL BAŞVURU YOLUNA GİDİLMESİ..........................487 SONUÇ ......................................................................................................491 KAYNAKÇA.............................................................................................493