Huzur’un Yazınsal Göstergebilim, Metinlerarası-Göstergelerarası İlişkiler Açısından Çözümlenmesi

Türk romanının dönüm noktasında yer alan Huzur romanıyla “zamanın ne içinde ne de büsbütün dışında” yer alan Ahmet Hamdi Tanpınar (1901- 1962), sözcelemenin alıcısını (okuyucu) modern bir anlatı geleneğine alıştırmaya başlar. Romanın anlatısal yapısındaki farklılaşma klasik incelemelerin yanı sıra modern kuram ve yöntemlere de açıktır. Sözceleme öznesi Tanpınar'ın sözce öznesiyle iç içe geçerek özdeşleştiği romanı olan Huzur, anlatıcı ekseninde şekillenen ve uzamı devre dışı bırakan Gérard Genette'in (1930-2018) yapısal dilbilimden esinlenerek yazınsal bir göstergebilim kategorisinde öbeklendirilen anlatıbilim modeliyle göstergelerin ışığında çözümlenmeye uygun veriler içerir. Bir yapısalcı/göstergebilimci ya da kısaca anlatıbilimci olarak tanımlanan Genette, yazınsal göstergebilimin 21. yüzyıldaki önemli isimlerinden biridir ve sonradan anlatıbilim adı verilen yazınsal söylem çözümlemesine dayalı yaklaşımı başlatan kişidir. Tanpınar'ın sözcesinin Genette'in anlatı söylemi etrafında analiz edilmesi “eşikte” yer alan bir şairin romanının anlatısal yapısındaki değişimleri dilbilimsel olarak gözler önüne serer. Metinlerarasılık ve göstergelerarasılık bağlamında dizisel ve dizimsel ilişki ekseninde incelenmesi, Huzur'un çoksesli yapısının diğer metinlerin yanı sıra bilim ve sanat dallarından nasıl etkilendiğini ortaya koyar. Sözlüksel ve kavramsal alanları tamamlanmış olan göstergebilim, metinlerarası ve göstergelerarası ilişkiler, Tanpınar anlatısının çoksesli romanı Huzur üzerinden roman çözümlemesinde başvurulacak önemli kaynaklardan biridir.