İktisat Kuramının Geçmişine Bakış

Bu kitap, Adam Smithten John Maynard Keynese aslında David Humedan Milton Friedmana uzanan bir iktisadi düşünce tarihi kitabı; ancak bu kitapta tarih belirli bir farklılıkla anlatılıyor. Birincisi iktisadi öğretilerin değil iktisat kuramının tarihi anlatılıyor, yani kitap boyunca konu dışı, eğlenceli tarihsel göndermeler ya da renkli biyografik atıflarla sulandırmadan kuramsal analize odaklanılıyor. İkincisi kitap, öğrencileri ilk elden büyük iktisatçıların yazdıklarına aşina kılmak amacıyla, ana iktisadi metinlerden dokuz tanesine Smith, Ricardo, Mill, Marx, Marshall, Wicksteed, Wicksell, Walras ve Keynes yönelik ayrıntılı Okuma Kılavuzları içeriyor. Bu kitap nasıl okunmalı? Bu sorunun yanıtı, kitabın baştan sona okunması gerektiğidir. Ancak bu yanıt, kitapları şöyle bir karıştırmayı, şu ya da bu sayfasını seçip okumayı seven okuru hiçbir zaman tatmin etmeyecektir. Bu tür okurlara, argümanın birikimli bir şekilde oluşturulduğunu ve sonraki bölümlerin öncekilerde sunulan bilgilerin öğrenildiği varsayımıyla yazıldığını hatırlatmak gerek: Kitapta daha önce anlatılanlara dair sayısız özet bulunmaktadır, ama yine de hiçbir bölüm bütünüyle bağımsız değildir. Kısacası bu kitap hem geçmişin hem de günümüzün iktisadını öğrenmek içindir ve iflah olmaz göz atıcının ödeyeceği ağır bir bedel bulunmaktadır. Beşinci baskıdan Türkçeye çevrilen bu kitapta, daha önceki baskılarda yer verilen iktisadın yedi büyük kitabına ilişkin Okuma Kılavuzlarının yanı sıra Walrasın Saf İktisadın Öğeleri ve Keynesin İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisine dair Okuma Kılavuzlarını da içeriyor. Smith, Ricardo ve Marx hakkındaki bölümlere küçük, ama önemli eklemeler yapıldı. Marjinal verimlilik kuramı, genel denge kuramı ve refah iktisadı hakkındaki bölümlerde ise büyük değişiklikler gerçekleştirildi. Modern makroiktisadın ele alınışı büyük ölçüde değiştirildi ve İleri Okuma İçin Notlar hem budandı hem de güncelleştirildi. Yalnızca tek bir Mark Blaugun, iktisadi düşünce tarihi duayeninin, olduğu söylenir. Aslında her biri öncekinden daha dikkat çekici olan beş Mark Blaug vardır. Blaugun başyapıtının bu son baskısı nükteli ve ciddi; yerleşmiş inançlara karşı çıkan ve içten; özünde değişmemiş ve yepyeni bir kavrayışla yüklü şu ana kadar yazılanların en iyisi. Herhangi bir akademisyenin dolayısıyla herhangi bir öğrencinin de kütüphanesinde bu kitabın bulunmamasını hayal dahi edemiyorum. Robert Heilbroner İktisadi Düşünce Tarihi ve İktisat Kuramı konusundaki incelemeler içinde Mark Blaugun İktisat Kuramının Geçmişine Bakışı otuz yılı aşkın bir zamandır, bütünlük ve derinliği, kapsam ve akademik titizliği sebebiyle vazgeçilmez ikincil kaynaklar içinde ön plana çıkmıştır. Şimdi kitabın yeni, gözden geçirilmiş beşinci bir baskısı çıkmış bulunuyor. Matematiğin giderek artan ölçüde devreye girmesiyle konuya dair incelemeler geri plana itilse ve nispeten azalmış olmasının ötesinde daha da büyük tehlikelerin şiddetlenmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle Mark Blaugun bu büyük eserinin yeni bir baskıyla yoluna devam etmesi, yeni yüzyıla ve yeni binyıla İktisat Tarihi derslerinin önemli bir payandası olmayı sürdürerek girmesi iç rahatlatıcıdır. Terence Hutchison