İslam Tarihi ve Medeniyetinde Merv Şehri

Tarihî İpek Yolu'nun önemli bir güzergahı üzerinde, İran ile Turan arasında sınır şehri olan kadîm Merv, İslâm Tarihi açısından büyük bir öneme sahiptir. Günümüzde dahî bölgenin sahip olduğu medenî mirasın temellerini teşkil eden, Orta Asya'ya ilk Müslüman yerleşimlerinin tüm yönleriyle anlaşılması, elinizdeki bu çalışmada olduğu gibi ancak Merv'in siyasî, kültürel, sosyal vb. yönlerinin ortaya konması ile mümkündür. İslâm Tarihinde dönüm noktalarından birini teşkil eden Abbasî ihtilâl hareketi Horasan'da, özellikle Merv topraklarında yoğunluk kazanmış ve hareket bu şehirden başlayarak başarıya ulaşmıştır. Dolayısıyla Merv'in tarihinin tam olarak gün yüzüne çıkarılması, sadece bir yerin tarihine değer kazandırma çabası olmayıp aynı zamanda Abbasî ihtilâli gibi dönemin tarihe damga vuran olaylarının meydana gelmesine sebep olan hususları anlamaya da imkan tanımaktadır. Merv, sahabe ile tâbiûna mensup şahsiyetlerin dînî ilimler sahasında hizmetlerine şahit oldu. Tebe-i Tâbiûn döneminden itibaren ise artık şehirde başta Kur'an ilimleri ve Hadis olmak üzere Tasavvuf, Şiir ve Edebiyat gibi farklı alanlarda birçok alim İslâm Kültürü ve Medeniyeti'ne katkı sunmaya başladı.