İstatistik

İstatistik Kitap Açıklaması Çoğu istatistik ders kitapları kuramsal tartışmalar ve sunulan değişik kavramların matamatiksel kanıtları üzerinde yoğunlaşırlar. Bu yaklaşımın sonucu olarak öğrenciler, istatistiksel testleri kendi deneysel bulgularına uygulama konusunda, genellikle, somut bir anlayış kazanamazlar. Bu kitabın amacı böyle bir yaklaşımı tersine çevirmek ve istatistiksel kavram ve testleri uygulamalı olarak vermektir. Deneyimlerimiz bize, üzerinde titizlikle çalışılmış ve açık bir biçimde betimlenmiş örneklerin, kolaylıkla çok değişik durumlara genellenebileceğini göstermiştir. Sonuç olarak, bu kitapta izlenen öğretim yöntemi, temelde, örnekle öğretim üzerine kurulmuştur. Ders kitaplarının çoğunda görülen matematiksel kanıtlar ve kuramsal tartışmalar, çoğu durumda, dışlanmıştır. Bunların yerine, deneysel bulguların anlamlılığını test etmede gereksinim duyulan hesaplama işlemlerinin basamak basamak çözümlemesi verilmiştir. Her test ya da analiz, dikkatle seçilmiş, anlaşılması kolay bir örnek üzerinde gösterilmiş ve hesaplamaya ilişkin basamak ve işlemler matematiksel sembollerle verilmek yerine, sözel olarak ifade edilmiştir. Bu nedenle, analizlerin basit t-testi ya da basit korelasyondan en karmaşık varyans analizlerine ya da çoklu korelasyonlara kadar uzanmasına karşın, bu kitabı etkili bir biçimde kullanabilmek için, hemen hemen hiç matematik ön bilgisine gereksinim yoktur. Kuramsal tartışmalar en aza indirgenmiş, ancak, değişik analizlere ilişkin temel varsayım ve hesaplama formülleri ya her bölümün başında ayrı olarak ya da hesaplamaları göstermede kulandan örnekle kaynaştırılarak verilmiştir. Bu tür varsayım ve formüllere, biri dışında, kitabın tüm kısımlarında, kuramla hesaplama işlemleri arasındaki ilişkileri ve ayrıca her analizin kendi özel problemi ile olan bağlantısını kavramasında kullanıcıya yardımcı olmak amacı ile yer verilmiştir. Varyans analizinin tartışıldığı 2. Kısmın her bölümünde, genel olarak, formüllerin yerini, kullanımdaki istatistik ders kitaplarından seçilmiş bir liste almıştır. Bu yolu izlemenin iki nedeni vardır, tik olarak, bu analizlerde kullanılan sembolik notasyon yazardan yazara büyoik ölçüde değişir, ikinci olarak da, formül ve semboller anlamında, bu tür materyalin sunulması böyle bir kitap için uygun olandan çok daha fazla zaman ve yer haracayı gerektirirdi. Örneklerin büyük çoğunluğunun davranışsal ve toplumsal bilimler alanlarındaki deneysel bulguların analizine ilişkin olmasına karşın, bu kitap eğitim, iş yönetimi, tıp araştırmaları ya da istatistiksel analiz gerektiren başka her hangi bir alandaki dersler için de eşit derecede uygundur. Ek olarak, geniş bir alanı kapsaması (analizler açısından) nedeni ile, aynca lisans ve yüksek lisans dersleri için de uygundur. Çok az matematik bilgisi ya da istatistiksel temel gerektirmesi dolayısıyle, kitap öğrencilerin çok temel bir istatistik dersinden sonra aldıkları ilk labaratuar derslerinde de öğretim üyeleri için çok yararlı olacaktır. Ayrıca, ek değişkenlerin ya da tekrarlanmış ölçümlerin söz konusu olduğu daha ileri düzeyde deneylerin desenlenmesine ve sonuçlarının analizine olanak verecektir. Bizim deneyimlerimize göre, kendi verilerine hangi analizi uygulaması gerektiğinin söylenmesi öğrenci için yeterli olmaktadır. Bu açıdan, hemen herkes bütün bir analizin sonuna kadar yönergeleri basamak basamak izleyebilir. Yine bizim deneyimlerimize göre, bu kitap, bir araştırmanın analizini yapmakla görevlendirilmiş, istatistkisel bilgileri sınırlı, araştırma görevlilerince de aynı biçimde kullanılabilecektir. Bu el kitabının yardımı ile, en deneyimsiz araştırma görevlisi bile, ek olarak pek fazla bir yönlendirmeye gereksinim duymadan, en karmaşık analizleri yapabilir. Kitabın önemli bir kullanım alanı da bilgisayar programları ile ilgili kişiler tarafından belirtilmektedir. Ayrı ayrı gösterilmiş olmaları nedeniyle, her analize ilişkin hesaplama basamakları, bir bilgisayar programında bulunması gereken yönergelerin ayrıntılı bir akış grafiğini temsil etmektedirler. Bu uygulamayı göstermek amacı ile Bölüm 2.9 ve 2.10'daki hesaplama basamaklarından çıkarılan iki bilgisayar programı Ek M'de verilmiştir. Bu iki program varyans analizlerinin programlanmasında karşılaşılabilecek en karmaşık problemleri temsil ederler. Her iki örnekte de, temel yaklaşım bu kitapta özetlenen sözel basamakları sadece FORTRAN dil sistemine çevirmek olmuştur. Kitaba doğrudan ya da dolaylı olarak katkıda bulunanların hespsine teşekkür etmek olanaksız. Fakat, bir çokları var ki, katkıları, isimlerinden özel olarak söz etmemizi gerektirmektedir. Önce, "Araştırmaların Desen-lenmesi ve Analizi"ni öğretme yöntemleri bizim bu alanla ilgilenmemizi sağlayan Dr.Dee W. Norton'a teşekkürlerimizi sunmak isteriz. Dr.G.S.Reynolds ve Dr.Luis Aikman orjinali okuyup eleştirisel olarak değerlendirdiler. Yorum ve eleştirileri, gerekli değişiklik ve düzeltmelerin yapılmasında gerçekten yardımcı olmuştur. Yazar-yayıncı ilişkilerimiz olabileceğin en iyisi idi, ilgi, yardım ve özendiricilikleri için Bay Br'uce Harlovv, Bayan Maud Benjamin, Bayan Marquerite Clark ve Bay John Miler'e de teşekkürü borç biliriz. Statistical Tables for Biological, Agrcultural and Medical Research adlı kitaplarından III., V. ve VI. tabloları alıp kullanmamıza izin veren Oliver and Boyd Ltd. ve Sir Ronald A.Fisher, F.R.SJnin yazın sorumlusu Dr.Frank Yates'e çok şey borçluyuz. Ek M'deki örnek bilgisayar progrmalarını kitaba almamıza izin veren Messrs. Morris Morget ve Rpnald Mihalick'e özel teşekkürlerimizi sunarız. Bilgisayar programlarını koyma fikrini bize veren ve orjinalin düzeltilmesi sırasındaki tavsiyelerini takdirle karşıladığımız Dr.Paul Becker'e de teşekkür ederiz. Yalnızca daktiloya çekme ve editörlük işlerindeki yardımlarından dolayı değil, ayrıca, kitabın yazılması süresi boyunca gösterdikleri genel özendiricilikleri için eşlerimiz Marlene ve Maria'ya özel takdirlerimizi sunmayı bir borç biliriz. -James L. Bruning-Ohio Üniversitesi- -B. L. Kintz-Western Washington State Koleji- (Tanıtım Bülteninden)