Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde İfa Güçsüzlüğü ve Hukuki Sonuçları (TBK md.98)

Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin henüz borç muaccel olmadan önce ekonomik sebeplerle ifa güçsüzlüğüne düşmesi ve karşı edimi tehlikeye düşürmesi söz konusu olabilir. Uygulamada özellikle borçlu hakkında yapılan haciz işlemlerinin sonuçsuz kalması, borçlunun iflas etmesi, konkordato talebinde bulunulması gibi sebeplerle borçlunun ifa güçsüzlüğüne düştüğü görülmektedir. Böyle bir durumda, hakkı tehlikeye düşen önce veya aynı anda ifa ile yükümlü olan alacaklı, TBK md.98 hükmüne başvurarak edimin ifası için güvence sunuluncaya kadar kendi ediminin ifasından kaçınabilir (aciz def'i ileri sürebilir) ve makul süre içerisinde uygun güvence sunulmazsa sözleşmeden dönebilir. Bu eserde, ifa güçsüzlüğüne ilişkin yasal düzenlemeler çeşitli ülke hukukları ve uluslararası sözleşmelerdeki hükümler ışığında incelenmiş, TBK md.98'in hukuki niteliği ortaya konulmuş ve benzer bazı kavramlarla karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışmamızda, ekonomik sebeplerle ifa güçsüzlüğüne düşülmesi ile sınırlı olarak uygulama alanı bulduğunu kabul ettiğimiz TBK md.98 hükmüne başvurmak için aranan hukuki olgulara ve hükmün hukuki sonuçlarına ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Ayrıca konuya ilişkin söz konusu düzenlemenin Türk Borçlar Kanunundaki özel hükümlerde nasıl düzenlendiğine ilişkin açıklamalar yapılmıştır.