Kur’an-ı Kerim Tefsirinde Belagat (Meani - Beyan -Bedi’) Et-Tefsiru’l-Münir Örneği

Her hayırlı işe ismi ile başlanan Yüce Allah, insanı yaratıp ona beyânı öğretmiş,ilk insandan itibaren insanoğlunu rehbersiz bırakmamış, her zaman yol göstericipeygamberler ve kitaplar ile teyit etmiştir. Nihayet tarih içerisinde bu elçilerinvazifelerini yapıp ahirete irtihal ettiği, getirdikleri kitapların ve öğretilerininbizzat müntesipleri tarafından tahrif edildiği bir dönemden ve uzun bir fetrettensonra insanlığa son mesaj olarak Kur'ân-ı Kerîm'i ve son peygamber olarak daHz. Muhammed (s.a.v.)'i göndermiştir. Sünnetullah gereği önceki peygamberlergönderildikleri toplumun en ileride oldukları hususlarla mücehhez olarak gelmişlerve bu alanlarda bir takım mu‘cizeler göstermişlerdir.Dolayısıyla onlarınmu‘cizelerinin çoğu hissi mu‘cizelerden oluşmuştur. Hz. Peygamber (s.a.v.)'ingönderildiği toplumun belâğat ve fesâhatın zirvesinde olan bir cemiyet olmasıhasebiyle O'na verilen mu‘cize de bu belâğat ustalarına meydan okuyabileceği,benzerini getirmekten aciz kalacakları bir kelâm olmuştur ki o mu‘cize Kur'ân-ıKerîm'dir. Hz. Peygamber her ne kadar birtakım hissi mu‘cizeler göstermişse deO'nun hem kendi yaşadığı asr-ı saadette, hem de kendisinin ahirete irtihalindensonra kıyamete kadar çağlar aşan mu‘cizesi işte bu Kitâb-ı Kerîm'dir.Bu kitaphem üslubu hem de içeriği ile muhataplarını kendisinin en küçük bir bölümünedahi benzer getirmekten aciz bırakmıştır.İşte bu sebepledir ki İslam âlimleri öteden beri hem Kur'ân-ı Kerîm'in mu‘cizeliğiniortaya koymak, hem de bu konuda İslam'a hasmâne eleştirilerde bulunanlaracevap vermek üzere Kur'ân-ı Kerîm'in i‘câzı üzerine çalışmalar yapmışlardır.Bu çalışmaların birçoğu müstakil eserler olarak kaleme alındığı gibi konuile alakalı yazılanların büyük bir kısmı da Kur'ân-ı Kerîm tefsirine dair telifedilen eserlerin içerisinde yer almaktadır. Kur'ân'ın i‘câzının birçok göstergesiolmakla beraber bu i‘câzın tezahür ettiği en önemli unsurların başında onun nazımve üslubunun gelmesi, onun engin manalarının bu nadide zarflara bürünmesi,mezkûr eserlerde belâğat ile ilgili konuların işlenmesine, dolayısıyla belâğatilminin gelişmesine vesile olmuştur. Bu anlamda belâğat konularına yer verentefsirler bir nevi belâğatin uygulama eserleri mahiyetinde olmuş, haliyle de belâğatinzirvesi olan Kitâb-ı Mübîn'in inci gibi dizilmiş lafızlarının i‘câz perdeleriniaralayarak engin manalarını izhar ve beyan etmenin meydanı olmuşlardır.Şüphesiz Belâğat ilmi müfessirlerin kendisinden müstağnî kalamayacaklarıilimlerden biridir. Bununla birlikte bazı müfessirler bu ilme ayrı bir önem ver-mişlerdir. Belâğat ilmini tefsirlerinde maharetle uygulayan eski birçok müfessirinyanında muasır bazı âlimler de eserlerinde bu konuya özel yer vermiş veçeşitli açıklamalarda bulunmuştur. Bunlardan biri de 1436/2015 yılında vefateden Vehbe Zuhaylî'dir. Müfessir, et-Tefsîru'l-Münîr adlı eserinde belâğat konusundageçmiş ulemanın miras bıraktığı engin birikimden istifade etmiş, ayırdığımüstakil bölümlerde bu ilme dair ıstılahlara yer vermiş, tefsir bölümünde manainceliklerine değinmeye çalışmıştır. Biz de bu çalışmamızda Zuhaylî'nin belâğatilmine dair açıklamalarını bu ilmin ıstılahlarına dair başlıklar altında örneklerleincelemeye çalıştık.Bundan maksadımız öncelikle Rabbimizin yücelerden sarkıttığıkurtuluş ipi mesabesinde olan yüce kitabını anlamaya gayret etmek, ikinciolarak da Kur'ân'ı anlama ve anlatmak için bu denli mesai sarf edip bizlerehacimli bir tefsir bırakan merhum Zuhaylî'nin eserini tanıtmak ve bu eserdekibelâğat uygulamalarını göstermektir.Elinizdeki eser İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslamBilimleri-Tefsir alanında “Vehbe Zuhaylî'nin et-Tefsîru'l-Münîr Adlı TefsirindeBelâğat İlmi Uygulamaları” adı ile 01.11.2019 tarihinde tamamlamış olduğumuzdoktora çalışmamızın kitaplaşmış halidir. Dolayısıyla çalışmamızın konusununbelirlenmesinden tamamlanmasına kadar değerli rehberliği ile yolumuzu aydınlatankıymetli danışman hocam Prof. Dr. Abdullah Emin Çimen başta olmaküzere tez jürisinin tüm üyelerine, vakit ayırıp tezimizi okuma zahmetinde bulunanve kıymetli tavsiyeleriyle bizi yönlendiren değerli hocalarım Doç. Dr. ŞabanKarasakal ve Öğr. Gör. Yahya Yıldırım'a, bu güne kadar yetişmemizdemaddi manevi katkısı olan saygıdeğer büyüklerime, muhterem hocalarıma, destekleriniesirgemeyen Diyanet İşleri Başkanlığımıza, eserin basımını üstlenenAkademisyen Kitabevine, daima manevi destekleri ile yanımda hissettiğim aileefradıma teşekkür ederim.Muvaffakiyet Allah Teâlâ'dandır.Dr. Sinan YıldızDörtdivan / BoluAralık 2020 / Rebiulahir1442