Likya'da Yolculuklar

Sir Charles Fellowsun Ksanthosta bulduğu Likyanın görkemli mermer anıtlarını yerlerinden söküp Londraya taşımak amacıyla 1842 yılı Ocak ayının başında Ksanthos önlerinde demirleyen İngiliz Kraliyet Donanmasına bağlı Beacon adlı gemide Doğa bilimcisi T. A. B. Spratt, su ve jeoloji alanlarında uzman yüzbaşı E. Forbes ile antikite hakkında geniş bilgi sahibi Rahip E. T. Daniellde bulunmaktaydı. Bir süre sonra geminin bu iş için yeterli olmadığı anlaşıldığında, ortaya çıkan bekleme sürecini değerlendirmek üzere, Kaptan Graves tarafından her üçüne de Küçük Asyanın eski yöreleri arasında en ilginçlerinden biri hakkındaki bilgiyi tamamlamak görevi verilir. Aralarındaki iş bölümü ve çalışma programı çerçevesinde yürütülen bu çetin görevin ifasında, Likya, Pamfilya ve Pisidya bölgeleri geniş ölçüde taranır, Antik Çağa ait bilinen, bilinmeyen birçok yerleşim alanı bulunur, lokalizasyonları yapılır, bunlar belgelenir, koşulların izin verdiği ölçüde özenle plânları, haritaları çizilir. Likya halkı ve dilleri üzerine fikirler üretilir, yazıtları kopyalanır ve okunmaya çalışılır, sikkeleri yorumlanır. Bölgenin doğal tarihi ile kara ve tatlı su hayvanları, kıyıları, denizlerinin zoolojisi, botaniği, jeolojisi üzerine kapsamlı araştırmalar yapılır. Metnin arasına yer yer sıkıştırılmış, bölgenin insan manzaraları ve sosyal dokusuna ilişkin ilginç gözlemler kitaba ayrı bir renk katarken; uzaktaki bir ülkenin ulusal müzesini süslemek amacıyla Likyanın eski heybetinin kalıntılarını içinde taşıyan yetmiş ile seksen arasında kocaman kasanın, bazıları İngiliz gemiciler, öbürleri Türklerin güttüğü öküzler tarafından çekilen dubalar ve arabalarla İngiliz Kraliyet Donanmasına ait gemilere yüklenmesini yansıtan övünç tümceleri ise okuyucuyu düşündürecek, üzecek ve yerindirecek niteliktedir.