Muhammed İkbal

İkbal ve Schimmel tasavvufta bulundukları mevki itibariyle birbirlerine çok benzerler. Çünkü ikisinin de ruh eğitimcisi tasavvufun kutup yıldızı Mevlânâ Celâleddin Rûmi’dir. İkisi de hiçbir zaman onun yörüngesinden çıkmamışlardır. Bunun haricinde ikisinin de Doğuda ve Batıda beslendikleri şiir, mistisizm, metafizik, sanat ve tefekkür kaynakları, küçük nüanslar bir tarafa bırakılırsa, neredeyse aynıdır. Sözgelimi Muhammed İkbal’in hayran olduğu, Faust’unu “ferdîleşmiş insanlık” (individüalisierte Menscheit) olarak kabul ettiği Goethe, Divina Commedia’nın şairi Dante, Nietzsche, Bergson ve Massignon gibi birçok Batılı dehâ, Annemarie Schimmel’in de şahsiyetini hazırlayan büyük düşünürlerdir. Allame İkbal’i âlim bir muhibbînin, Prof. Dr. Annemarie Schimmel’ın kaleminden okumak, aynı zamanda iki poetik ruhun ipek kanatları üzerinde bir haz âlemine kanatlanmak olsa gerektir.