Muhtasar Kürdistan Tarihi

Ekrem Cemilpaşa'nın 1972'de Beyrut'ta yayımlanan eski Kürt tarihini ele aldığı ‪öncü tarih çalışmalarından biri olan ‬"Muhtasar Kürdistan Tarihi" Avesta Yayınları arasında çıktı. Ekrem Cemilpaşa ile Kadri Cemilpaşa Suriye'deyken birlikte Kürt tarihini baştan sona yazmak konusunda anlaşmış ve aralarında bir paylaşımda bulunmuşlardı. Eski dönem Kürt tarihini yazma görevini Ekrem Cemilpaşa üstlenmiş, yeni dönem Kürt tarihini yazma sorumluluğu ise Kadri Cemilpaşa'ya kalmıştı. Her ikisi de üstlendikleri görevi yaşamlarının sonuna doğru yerine getirerek kitaplarını yazmış ve yayımlamıştır. Dîroka Kurdistan bi Kurtebirî - I (Kurdebir dirok a Kurdistan-I) adlı eski dönem Kürt tarihini anlatan elinizdeki kitabı 1972'de Beyrut'ta Kürtçe yayımlayan Ekrem Cemilpaşa, kitabı aynı yıl Muhtasar Kürdistan Tarihi adıyla Türkçeye yine kendisi çevirerek yayımlamıştır. Bu kitap Ekrem Cemilpaşa'nın kızı Pervin Cemil tarafından daktilo edilen eserin orijinal nüshası baz alınarak yeniden yayına hazırlanmıştır. Muhtasar Kürdistan Tarihi kitabını yazarken Mihemed Emin Zeki Beg'in Kürtler ve Kürdistan Tarihi adlı eserini başucu kitabı olarak aldığını ifade eden Ekrem Cemilpaşa her ne kadar bu eserini iki cilt olarak yazmayı düşünmüş -hatta bu konudaki kararlılığını vurgulamak adına-, kitabın da kapağına birinci cilt olduğu notunu düşmüş ve ikinci cildini 1918 yılı sonrası yakın dönem Kürt tarihine ayırmayı istemişse de buna ömrü vefa etmemiştir. Türkiye Kürtleri tarafından Kürtçe (Kurmanci lehçesiyle) yazılıp yayımlanan ilk tarih kitabı olan bu eser, az bilinmesine rağmen sonraki kuşaklar üzerinde çok etkili olmuştur. Dönemin şartlarına göre zengin bir literatür taramasına sahip olan bu çalışma, her ne kadar eski dönem Kürt tarihiyle ilgili yoğun bir içeriğe sahipse de yirminci yüzyıl Kürt siyasal hareketiyle ilgili gelişmeleri de mercek altına almıştır. Yazılı Kürt dili, edebiyatı, kültürü ve tarihine katkıda bulunarak kendi döneminin Kürt aydınları arasında Kürtçe yazan az sayıdaki kişilerden biri olan Ekrem Cemilpaşa'nın bu eseri Kürt tarihi araştırmacılarının temel referans kaynaklarından biridir.