Müslüman Kültürü

V. V. Bartholdun, 20. yüzyılın başlarında, yani yaklaşık yüz yıl önce kaleme aldığı bu eser, Müslüman dünya, özellikle de İran ve Türkistan araştırmalarında toplumsal tarihyazımına ve antropolojiye öncülük eden bir çalışma olmanın yanı sıra, oryantalist bakışın çarpıklığını düzeltme adına ilk onurlu çabalardan biridir. Müslüman Kültürü kitabıyla Barthold, tarihyazımı ve tarih, coğrafya, kültür ve sıra dışı kişilikler arasındaki bağlantı ve dinamikleri araştırma tutkusuyla sadece zamanı için yeni bir bakış açısı değil, çağdaş araştırmalar için bugün bile geçerli bir yöntem sağlıyor. Barthold bu anlamıyla tarih ve kültürel tarihte, bugün çok disiplinlilik dediğimiz bir yaklaşımın öncülerindendir de. Barthold, araştırmasında zamanın yerleşik önyargılarını reddetmiş ve bu saye-de dönemin diğer bilginlerinin basitleştirmeye çalıştıkları şeyi sorunsallaştırmış-tır. Bunun en güzel örneği, tarihsel olayların ve değişimlerin yalnızca tek bir etkenle, İslâmla açıklanabileceğine dair inanca karşı çıkışıdır. Önceleri Müslümanlar sonra da Moğollar hâkimiyetinde gerçekleşen tarihsel ve sosyo-kültürel değişimlere dair yorumlarında olduğu kadar, İslâm tarihi konusunda da Müslüman Kültürü güçlü tezler ortaya koymaktadır. Barthold 1918 yılında yayımlanan bu kitabında, hikâyelerin, karakterlerin, coğ-rafi ve jeopolitik yerlerin tasvirleriyle ördüğü tarih labirentinde Hilafetin baş-langıcından Müslüman dünyanın çöküşüne dek süren bir yolculuğa çıkarıyor okuru.