Sermaye ve Emek

Çernişevski, politik ekonominin konusunun, Adam Smith ve yandaşlarının iddia ettikleri gibi zenginlik değil, insanın ya­şamsal gereksinimlerinin en üst düzeyde karşılanması oldu­ğunu belirtir: “İnsanın maddi refahı emekle üretilen nesnelere ve koşullara bağlı olduğuna göre, politik ekonomi bu maddi refahın bilimidir.” Onun “emekçiler teorisi” genel olarak burjuva politik eko­nomisinin ve serfliğin eleştirisini, kapitalizmin analizini ve geleceğin sosyalist toplumunun ekonomik temellerinin araş­tırılmasını içerir. O zamana kadar yozlaşmış olan burjuva ekonomi düşüncesinin “doğal hukuk” ve “ekonomik özgür­lük” dogmalarının parlak eleştirisi de Çernişevski'ye aittir. Çernişevski ilkesel olarak sosyal bilimlerin ve politik ekono­minin sınıfsal bir karakter taşıdığı sonucuna varmıştır. Serma­ye ve Emek adlı yapıtında, egemen iktisat teorisinin, toplum­sal gelişmenin her aşamasında sosyal ve ekonomik yaşamda egemen olan “sınıfın” çıkarlarını ifade ettiğini öne sürmüştür. Çernişevski, Rusya'daki devrimci dönüşümün tahlilinde ger­çekçiliğini korumuş ve ülkedeki egemen sömürü biçiminin yansıması olan kölelik hukukunun tasfiyesinin olanaklı ol­duğunu vurgulamıştır. Tüm çabasını Rus köylülüğünün ay­dınlanmasına ve kitlesel hareketinin örgütlenmesine yönelten Çernişevski, Rusya'da kapitalizmin gelişimini bir gerileme saymamış ve Rus köylüsündeki komünist-sosyalist eğilimleri net olarak görmüştür.